دفتر مرکزی : تهران
021-28423858
تهران
021-28423858
اختتامیه نخسین جایزه کتاب پیشرفت

گزارش برگزاری
نخستین جایزه کتاب روایت پیشرفت

پیشبرد مأموریت‌های انجمن روایت پیشرفت مستلزم تعدادی پروژه‎ پیشاهنگ است. این انجمن در حال طرح‌ریزی برای اجرای این برنامه‌ها در عرصه روایت پیشرفت و گفتمان‌سازی پیشرفت در کشور است. اولین برنامه پیشاهنگ انجمن، برگزاری “جایزه کتاب روایت پیشرفت” است که اختتامیه آن در شهریورماه سال 1400 برگزار شد. ابزار «جایزه» ضمن کمک به رصد آثار و فعالان روایت پیشرفت، راهی برای جریان‌سازی و شبکه‌سازی هم به شمار می‌رفت. در این گزارش، اهداف، رویکردها و اقداماتی که در این جایزه صورت گرفت تشریح می‌شود.

بیان مساله

تجربه ­های مختلف حاوی پیشرفت و پسرفت در کشور موجود است، عدم ثبت و روایت این تجربه­ ها، این چالش­ ها را به دنبال دارد:

  • عدم وجود روحیه خودباوری
  • ناامیدی از آینده کشور
  • سردرگمی در چگونگی حرکت در مسیر پیشرفت
  • تکرار اشتباهات گذشته
  • ترسیم تصویر نادرست از وضعیت کشور
  • غلبه الگوهای نظری دور از واقع بر روش‌های تجربه­ شده واقعی استوار بر پایه مبانی نظری

روایت پیشرفت و پسرفت، با داشتن ویژگی­ های زیر، می ­تواند کمکی برای حل این چالش ­ها باشد؛

  • روایت عمیق مبتنی بر پژوهش و بر پایه داده‌های معتبر
  • روایت منصفانه با بیان فراز و فرودهای تجربه
  • روایت تجربه با قابلیت یادگیری
  • روایت امیدبخش از حرکت در مسیر پیشرفت (ما می‌توانیم)
  • روایت تجربه‌ای جریان‌ساز در مسیر پیشرفت (جمعی و مستمر)
  • روایت با ادبیات قوی و مخاطب پسند اثر
  •  

اهداف جایزه کتاب روایت پیشرفت

  • رصد فعالان روایت پیشرفت (ناشر، نویسنده، روای)
  • رصد آثار روایت پیشرفت (کتاب)
  • ارزیابی آثار و ارائه بازخورد به ناشران و نویسندگان
  • ایجاد انگیزه برای تولید آثار با کیفیت با تقدیر از نویسندگان برتر

تدوین طرح جایزه

تدوین طرح جایزه با توجه به برگزاری نخستین دوره این رویداد تا حدودی چالش برانگیز بود. مهمترین مسائل در تدوین طرح جایزه این بود:

  • در چه حوزه­ هایی می ­توانیم روایت پیشرفت داشته باشیم؟ آیا پیشرفت فقط به عرصه علم و فناوری محدود می­ شود؟

پیشنهاد برخی از اعضای شورای سیاست­ گذاری این بود که برای مشخص ­تر بودن محدوده نخستین دوره، جایزه را به کتاب­ های حوزه علم و فناوری محدود کنیم. اما با توجه به تبعات محدود کردن پیشرفت به حوزه علم و فناوری و وجود آثار متعددی که نمی­ شد آنها را در حوزه علم و فناوری طبقه ­بندی کرد، بنا شد جایزه در چند بخش موضوعی تخصصی زیر برگزار شود:

  • حکمرانی
  • فرهنگی- اجتماعی
  • علمی-فناوری
  • دفاعی-امنیتی

لازم به ذکر است این طبقه­ بندی چندین بار در جریان بررسی و انتخاب آثار تغییر کرد و در نهایت با توجه به آثار موجود و اولویت­ های مورد نظر جایزه، به این شکل جمع­ بندی شد.

همچنین با توجه به اهمیت ادبیات داستانی و رمان که در آن از عنصر خیال ­پردازی استفاده می ­شود؛ یک بخش هم به این آثار اختصاص یافت.

 

چه کتابی را می­ توان روایت پیشرفت دانست؟

یکی از مسائل مهم که بحث ­های مفصلی در مورد آن انجام شد این بود که «چه کتابی را می­ توان روایت پیشرفت دانست؟» آیا هر کتابی که در آن روایتی از یک حرکت شخصی یا اجتماعی بیان شده، از کتاب ­های روایت پیشرفت است؟ باید نگاه سخت­گیرانه ­ای نسبت به پیشرفت داشته باشیم که دایره مصادیق پیشرفت را بسیار کوچک کند، یا رویکردی سهل ­گیرانه که هر اقدام کوچک و بزرگی را پیشرفت به حساب می ­آورد؟ پس از گفت­ وگو­ها بنا بر این شد که برای جلوگیری از بحث ­های نظری طولانی، مطالعه آثار را آغاز کرده و ضمن مطالعه آثاری که شورای سیاست­گذاری بر «روایت پیشرفت» بودن آنها توافق داشت، شاخص­ هایی را برای انتخاب آثار انتخاب کنیم. در نهایت شاخص­ های زیر بر مبنای تاملات نظری و با مطالع نمونه ­های مورد تایید انتخاب شدند:

  • روایت عمیق مبتنی بر پژوهش و بر پایه داده‌های معتبر
  • روایت منصفانه با بیان فراز و فرودهای تجربه
  • روایت تجربه با قابلیت یادگیری
  • روایت امیدبخش از حرکت در مسیر پیشرفت (ما می توانیم)
  • روایت تجربه‌ای جریان‌ساز در مسیر پیشرفت (جمعی و مستمر)
  • روایت با ادبیات قوی و مخاطب پسند اثر

همچنین برای محدود کردن آثار در دو حوزه خاص زیر، بدین شکل تصمیم­ گیری شد:

  • کتاب­ های دفاع مقدس

با توجه به اینکه ادبیات دفاع مقدس از حجم و غنای قابل توجهی برخوردار شده است و جوایز و جشنوراه ­های متعددی برای این آثار برگزار می ­شود، بنا بر این شد که آثاری مرتبط با دفاع مقدس را روایت پیشرفت در نظر بگیریم که چنین ویژگی ­هایی داشته باشند:

  • روایت پیشرفت انسانی
  • روایت مدیریت کلان دفاع مقدس
  • روایت پیشرفت صنایع و فناوری ­های مرتبط با دفاع مقدس
  • کتاب­های روایت کارآفرینی

گرچه تلاش بسیاری از کارآفرینان نتایج قابل توجهی برای پیشرفت کشور به دنبال داشته، ولی با توجه به اینکه این حوزه نویسنده و خواننده تخصصی خود را دارد و اینکه داستان های کارآفرینی در حالت عمومی معمولا بیانگر تلاش شخصی یک فرد است، از ورود این آثار به جایزه صرف نظر شد.  

ارکان جایزه

*دبیر راهبردی: محمود رضا سجادی

جنس و موضوع جایزه کتاب روایت پیشرفت ایجاب می­کرد که فردی صاحب تجربه در میدان پیشرفت، هدایت این رویداد را بر عهده داشته باشد. بنابراین شورای سیاست­گذاری جایزه، پس از بررسی گزینه­های مطرح، جناب آقای مهندس سید محمود­رضا سجادی را مناسب­ترین گزینه برای این جایگاه تشخیص داد. آقای سجادی بیش از سه دهه تجربه فعال در پیشرفت فناوری داشته و با بسیاری از روند­ها و سیاست­های کلان در کشور آشنا است و در ضمن آشنایی با کمبود­ها و نقاط ضعف موجود در مدیریت و سیاست­گذاری کشور، به توان جوانان ایرانی باوری عمیق دارد.

به تجریه دریافتیم که مساله اصلی کشور نفس در اختیار داشتن فناوری هم نیست، بلکه در حاکمیت افرادی در بدنه اجرایی کشور هست که اعتقادی به خودباوری و تکیه بر تولید داخلی ندارند، وارداتچی‌هایی که رفع نیاز کشور را در داخل نمی‌بینند، متاسفانه در زمینه پیشرفت با دشمنان نامرئی ای مواجه بودیم، استادی که اعتماد به نفس دانشجو را از بین می‌برد، یا مدیری که مانع از حمایت از تولیدات دانش بنیان می‌شود، تلاش ما سالها حول این مساله بود که این پاردایم فکری را تغییر بدهیم.

نشست خبری جایزه- 23 اسفند 99

روایت پیشرفت اگر از خود پیشرفت مهمتر نباشد در همان حد هست. روایت های پیشرفت زمینه های رشد و پیشرفت در کشور را نشان می دهد و نور امید را به دل جوانان ما می تابانند.  امیدوارم این برنامه با شکوه و ابهت بیشتر در سالهای بعد برگزار بشه.

اختتامیه جایزه- 20 شهریور 1400

*دبیر  علمی و اجرایی: محمد نمازی

محمد نمازی از ابتدای دهه نود با توجه به لزوم روایت تجربه­های کشور در توسعه علم و فناوری، برنامه­ای را برای ثبت تجربه و روایت داستان­های توسعه فناوری و تجاری سازی در حوره فناوری نانو آغاز کرده که حاصل این فعالیت، تولید اولین کتاب­های روایت پیشرفت کشور در حوزه علم و فناوری بوده است.

ما دور هم جمع شدیم تا در دورانی که انواع و اقسام جریان ها و رسانه ها قصد کرده اند ” نمی شود”، ” نمی توانیم”، ” ضعیفیم”، ” هیچ کاری نکرده ایم”، ” به جایی نمی رسیم”، ” آدم بزرگ نداریم”، ” باید همه چیز را از دیگران یاد بگیریم”؛ را به مرد و زن و جوان و کودک ایرانی را القا کنند، داستان های ” توانستن” ، ” شدن با دست های خالی” ، ” نترسیدن و پیش رفتن”، ” اعتماد به نفس” ، ” اعتماد به قدرت جوان ایرانی” ، ” جواب دادن کار و همت عالی” را روایت کنیم.

انجمن روایت پیشرفت یک سازمان مردم نهاد است و دغدغه تسهیگری و جریان سازی روایت پیشرفت را دارد. چشم انداز ما این است که هیچ تجربه جریان سازی در کشور نانوشته نمانده باشد و هیچ مرد و زن و جوان و کودک ایرانی نباشد که داستان های توانستن و شدن و اعتماد به نفس و اعتماد به نیروی جوان ایرانی و … را نشنیده باشد.

نشست خبری جایزه- 23 اسفند 99

*دبیرخانه

با توجه به عدم وابستگی سازمانی جایزه به نهاد­های دولتی، فضایی برای استقرار نیرو در اختیار نداشت؛ پس از طرح موضوع و استقبال رئیس حوزه هنری انقلاب اسلامی، در یکی از ساختمان­های زیرمجموعه حوزه، اتاقی به عنوان دبیرخانه جایزه در نظر گرفته شد. همچنین یک نفر به عنوان نیروی اصلی دبیرخانه اجرایی استخدام شد.

رصد و انتخاب آثار

روش رصد آثار

  • معرفی آثار توسط فعالان حوزه روایت پیشرفت
  • جست و جو در بانک ­های اطلاعاتی کتاب مانند کتابخانه ملی

در این روش، کتاب­ ها بر مبنای موضوع جست و جو شدند. فهرست موضوعات با استفاده از کتاب­ های مورد تایید تکمیل شد.

  • فراخوان

فراخوان ارسال آثار جایزه، روز 14 بهمن ­ماه 1400 در خبرگزاری ­ها منتشر شد.

+0 اثر

بررسی اولیه

0 اثر

راه یافته به مرحله دوم

0 اثر

نامزدها

0 اثر

آثار برگزیده

تعداد آثار

مرحله اول (بررسی اولیه)

در این مرحله آثاری که به نظر می ­رسد به لحاظ موضوعی با روایت پیشرفت قرابت دارند، انتخاب شدند. در این مرحله حدود 300 اثر بررسی شده و 120 اثر به مرحله دوم راه یافتند.

مرحله دوم( انتخاب نامزدها)

در این مرحله، تیمی 5 نفره، آثار را مطالعه کرده و بر اساس شاخص­ های انتخاب آنها را مورد بررسی قرار دادند. در نهایت 41 اثر به مرحله داوری نهایی راه یافتند.

مرحله سوم( داوری نهایی)

41 اثر به این مرحله راه یافتند. هیئت داوران این آثار را ارزیابی و کتاب­ های برگزیده را از بین آنها انتخاب کردند.


آثار راه یافته به بخش داوری نهایی

*آثار حوزه حکمرانی

. خروج از خیابان سئول
. رسم جهاد |
. زنده باد جهاد |
. بزرگ مریخی، کوچک ونوسی |
. محرمانه های اقتصادی ایران |
. راه سوم |
. الف تا ی |
. نماینده تام الاختیار |
. همه پرسی جمهوری اسلامی |

*آثار حوزه فرهنگی-اجتماعی

. مربای گل محمدی |
. به اضافه مردم |
. به توان مردم |
. رسول مولتیان | 
. بانگ آزادی |
. خانم مربی |
. برخیزید |
. بچه های قرن پانزدهم |
. جنگ جنگ تا پیروزی | 

*آثار حوزه علمی-فناوری

. از سرمای کازان تا شرجی خلیج فارس |
. داستان نانوتافته |
. آرزوهای دست ساز |
. داستان رویانا |
. روایت بی صدا |
. اینجا خط مقدم است |
. امواج اراده ها |
. سطح عمیق |
. داستان نانوتراوا |
. تندتر از عقربه ها حرکت کن |
. سلول های بهاری |
. همه فن حریف |

*آثار حوزه ادبیات داستانی

. ملاقات در فکه | 
. خط مقدم |
. جنگ الکترونیک |
. شبیخون به خفاش |
. صبح شام |
. پهباد در دفاع مقدس |
. موشک جواب موشک |

داوری

انتخاب هیئت داوران

با توجه به برگزاری نخستین جایزه و وجود ابهامات احتمالی در روند داوری، دبیرخانه سعی در انتخاب داورانی داشت که امکان تعامل و همکاری بیشتری با ایشان فراهم باشد. علاوه بر این از آنجا که ارزیابی دقیق کتاب­ ها با بررسی از جنبه­ های مختلف امکان ­پذیر می­شد، هیئت داوران با ترکیبی از این افراد تشکیل شد: متخصص حوزه مورد نظر، اهالی قلم، اصحاب رسانه، ناشر و مدیر فرهنگی. با توجه به حجم زیاد آثار در بیشتر حوزه­ ها، برخی از داوران نتوانستند همراهی خود را تا پایان جایزه ادامه دهند، اما در کل مطالعه آثار توسط داورانی با تخصص ­های مختلف، به پردامنه ­تر شدن شبکه فعالان حوزه روایت پیشرفت کمک کرد.

 

ارزیابی آثار

یکی از اهداف جایزه، بررسی و ارزیابی آثار، شناسایی نقاط قوت و ضعف ادبیات روایت پیشرفت و ارائه بازخورد به نویسندگان و ناشران این حوزه بود. بنابراین تلاش بر این بود که داوری به امتیازدهی صرف برای رتبه ­بندی آثار منتهی نشود و از داوران درخواست شد ضمن امتیاز دادن به آثار بر مبنای شاخص ­های پیشنهادی دبیرخانه، نقاط قوت و ضعف آثار را به طور تفصیلی بیان کنند. علاوه بر این برای جمع ­بندی نظر هیئت داوران در هر یک از حوزه ­ها، جلسه بحث و بررسی مفصلی برگزار شد که در آن هر یکی از داوران نظرات خود را درباره ادبیات روایت پیشرفت و کتاب­ های حوزه تخصصی داوری به طور مبسوط بیان کردند.

برگزاری اختتامیه و تقدیر از برگزیده ­ها

جریان روایت پیشرفت در کشور نوپاست و آثاری که در این رده نگارش و منتشر می ­شوند نیازمند تشویق و حمایت هستند. روشن است که همه آثار موجود کیفیت یکسانی ندارند. جایزه، یکی از رسالت ­های خود را قدردانی از آثار با کیفیت، برای بیشتر شدن آثاری مشابه و بهتر از آنها و جلوگیری از انتشار آثار ضعیف در این رده می ­دانست. انتشار آثار ضعیف، در رده­ای که به دلایل مختلف زیر ذره­ بین نقادان و گاهی بدخواهان برای زمین زدن آن عرصه است، می­تواند دستمایه ­ای برای ضربه زدن به اصل جریان باشد. بنابراین جایزه ضمن دو مرحله پالایش برای ورود آثار به بخش داوری نهایی، سعی کرد با داوری و ارزیابی دقیق، آثار برتر را شناسایی و از نویسندگان آنها تقدیر کند.

در روز اختتامیه به سه اثر برتر در حوزه ­های حکمرانی، فرهنگی-اجتماعی و دفاعی- امنیتی، چهار اثر برتر در حوزه علمی-فناوری و یک اثر برتر در بخش ادبیات داستانی و رمان تندیس، لوح تقدیر و جایزه­ای نقدی اهدا شد. همچنین در این دوره از جایزه، با معرفی ناشر و راوی برتر روایت پیشرفت، از آنها تقدیر شد.

مراسم اختتامیه با توجه به شرایط نامساعد کشور در دوره کرونا، بدون حضور مهمان و با همراهی برگزیدگان و مسئولان جایزه، در دو بخش برگزار شد. بخش تقدیر از برگزیده ها و بخش گفت و گو و تبادل نظر با برگزیدگان حوزه­ های تخصصی.

آثار برگزیده اولین جایزه کتاب روایت پیشرفت-1400

آثار برگزیده داوران

اولین جایزه کتاب روایت پیشرفت

*آثار حوزه حکمرانی

. زنده باد جهاد |
. رسم جهاد |
. نماینده تام الاختیار |

*آثار حوزه فرهنگی-اجتماعی

. به اضافه مردم |
. برخیزید |
. بچه های قرن پانزدهم |

*آثار حوزه علمی-فناوری

. از سرمای کازان تا شرجی خلیج فارس |
. آرزوهای دست ساز |
. سطح عمیق |
. تندتر از عقربه ها حرکت کن |

*آثار حوزه دفاعی-امنیتی

. خط مقدم |
. صبح شام |
. ملاقات در فکه |

*آثار حوزه ادبیات داستانی

. اپلای

دکتر حسین بهاروند روای کتاب سلول های بهاری به عنوان راوی برتر و انتشارات الگونگار پیشرفت به عنوان ناشر برتر این دوره معرفی شدند.