پیشبرد مأموریتهای انجمن روایت پیشرفت مستلزم تعدادی پروژه پیشاهنگ است. این انجمن در حال طرحریزی برای اجرای این برنامهها در عرصه روایت پیشرفت و گفتمانسازی پیشرفت در کشور است. اولین برنامه پیشاهنگ انجمن، برگزاری “جایزه کتاب روایت پیشرفت” است که اختتامیه آن در شهریورماه سال 1400 برگزار شد. ابزار «جایزه» ضمن کمک به رصد آثار و فعالان روایت پیشرفت، راهی برای جریانسازی و شبکهسازی هم به شمار میرفت. در این گزارش، اهداف، رویکردها و اقداماتی که در این جایزه صورت گرفت تشریح میشود.
تجربه های مختلف حاوی پیشرفت و پسرفت در کشور موجود است، عدم ثبت و روایت این تجربه ها، این چالش ها را به دنبال دارد:
روایت پیشرفت و پسرفت، با داشتن ویژگی های زیر، می تواند کمکی برای حل این چالش ها باشد؛
تدوین طرح جایزه با توجه به برگزاری نخستین دوره این رویداد تا حدودی چالش برانگیز بود. مهمترین مسائل در تدوین طرح جایزه این بود:
پیشنهاد برخی از اعضای شورای سیاست گذاری این بود که برای مشخص تر بودن محدوده نخستین دوره، جایزه را به کتاب های حوزه علم و فناوری محدود کنیم. اما با توجه به تبعات محدود کردن پیشرفت به حوزه علم و فناوری و وجود آثار متعددی که نمی شد آنها را در حوزه علم و فناوری طبقه بندی کرد، بنا شد جایزه در چند بخش موضوعی تخصصی زیر برگزار شود:
لازم به ذکر است این طبقه بندی چندین بار در جریان بررسی و انتخاب آثار تغییر کرد و در نهایت با توجه به آثار موجود و اولویت های مورد نظر جایزه، به این شکل جمع بندی شد.
همچنین با توجه به اهمیت ادبیات داستانی و رمان که در آن از عنصر خیال پردازی استفاده می شود؛ یک بخش هم به این آثار اختصاص یافت.
یکی از مسائل مهم که بحث های مفصلی در مورد آن انجام شد این بود که «چه کتابی را می توان روایت پیشرفت دانست؟» آیا هر کتابی که در آن روایتی از یک حرکت شخصی یا اجتماعی بیان شده، از کتاب های روایت پیشرفت است؟ باید نگاه سختگیرانه ای نسبت به پیشرفت داشته باشیم که دایره مصادیق پیشرفت را بسیار کوچک کند، یا رویکردی سهل گیرانه که هر اقدام کوچک و بزرگی را پیشرفت به حساب می آورد؟ پس از گفت وگوها بنا بر این شد که برای جلوگیری از بحث های نظری طولانی، مطالعه آثار را آغاز کرده و ضمن مطالعه آثاری که شورای سیاستگذاری بر «روایت پیشرفت» بودن آنها توافق داشت، شاخص هایی را برای انتخاب آثار انتخاب کنیم. در نهایت شاخص های زیر بر مبنای تاملات نظری و با مطالع نمونه های مورد تایید انتخاب شدند:
همچنین برای محدود کردن آثار در دو حوزه خاص زیر، بدین شکل تصمیم گیری شد:
با توجه به اینکه ادبیات دفاع مقدس از حجم و غنای قابل توجهی برخوردار شده است و جوایز و جشنوراه های متعددی برای این آثار برگزار می شود، بنا بر این شد که آثاری مرتبط با دفاع مقدس را روایت پیشرفت در نظر بگیریم که چنین ویژگی هایی داشته باشند:
گرچه تلاش بسیاری از کارآفرینان نتایج قابل توجهی برای پیشرفت کشور به دنبال داشته، ولی با توجه به اینکه این حوزه نویسنده و خواننده تخصصی خود را دارد و اینکه داستان های کارآفرینی در حالت عمومی معمولا بیانگر تلاش شخصی یک فرد است، از ورود این آثار به جایزه صرف نظر شد.
جنس و موضوع جایزه کتاب روایت پیشرفت ایجاب میکرد که فردی صاحب تجربه در میدان پیشرفت، هدایت این رویداد را بر عهده داشته باشد. بنابراین شورای سیاستگذاری جایزه، پس از بررسی گزینههای مطرح، جناب آقای مهندس سید محمودرضا سجادی را مناسبترین گزینه برای این جایگاه تشخیص داد. آقای سجادی بیش از سه دهه تجربه فعال در پیشرفت فناوری داشته و با بسیاری از روندها و سیاستهای کلان در کشور آشنا است و در ضمن آشنایی با کمبودها و نقاط ضعف موجود در مدیریت و سیاستگذاری کشور، به توان جوانان ایرانی باوری عمیق دارد.
به تجریه دریافتیم که مساله اصلی کشور نفس در اختیار داشتن فناوری هم نیست، بلکه در حاکمیت افرادی در بدنه اجرایی کشور هست که اعتقادی به خودباوری و تکیه بر تولید داخلی ندارند، وارداتچیهایی که رفع نیاز کشور را در داخل نمیبینند، متاسفانه در زمینه پیشرفت با دشمنان نامرئی ای مواجه بودیم، استادی که اعتماد به نفس دانشجو را از بین میبرد، یا مدیری که مانع از حمایت از تولیدات دانش بنیان میشود، تلاش ما سالها حول این مساله بود که این پاردایم فکری را تغییر بدهیم.
نشست خبری جایزه- 23 اسفند 99
روایت پیشرفت اگر از خود پیشرفت مهمتر نباشد در همان حد هست. روایت های پیشرفت زمینه های رشد و پیشرفت در کشور را نشان می دهد و نور امید را به دل جوانان ما می تابانند. امیدوارم این برنامه با شکوه و ابهت بیشتر در سالهای بعد برگزار بشه.
اختتامیه جایزه- 20 شهریور 1400
محمد نمازی از ابتدای دهه نود با توجه به لزوم روایت تجربههای کشور در توسعه علم و فناوری، برنامهای را برای ثبت تجربه و روایت داستانهای توسعه فناوری و تجاری سازی در حوره فناوری نانو آغاز کرده که حاصل این فعالیت، تولید اولین کتابهای روایت پیشرفت کشور در حوزه علم و فناوری بوده است.
ما دور هم جمع شدیم تا در دورانی که انواع و اقسام جریان ها و رسانه ها قصد کرده اند ” نمی شود”، ” نمی توانیم”، ” ضعیفیم”، ” هیچ کاری نکرده ایم”، ” به جایی نمی رسیم”، ” آدم بزرگ نداریم”، ” باید همه چیز را از دیگران یاد بگیریم”؛ را به مرد و زن و جوان و کودک ایرانی را القا کنند، داستان های ” توانستن” ، ” شدن با دست های خالی” ، ” نترسیدن و پیش رفتن”، ” اعتماد به نفس” ، ” اعتماد به قدرت جوان ایرانی” ، ” جواب دادن کار و همت عالی” را روایت کنیم.
انجمن روایت پیشرفت یک سازمان مردم نهاد است و دغدغه تسهیگری و جریان سازی روایت پیشرفت را دارد. چشم انداز ما این است که هیچ تجربه جریان سازی در کشور نانوشته نمانده باشد و هیچ مرد و زن و جوان و کودک ایرانی نباشد که داستان های توانستن و شدن و اعتماد به نفس و اعتماد به نیروی جوان ایرانی و … را نشنیده باشد.
نشست خبری جایزه- 23 اسفند 99
با توجه به عدم وابستگی سازمانی جایزه به نهادهای دولتی، فضایی برای استقرار نیرو در اختیار نداشت؛ پس از طرح موضوع و استقبال رئیس حوزه هنری انقلاب اسلامی، در یکی از ساختمانهای زیرمجموعه حوزه، اتاقی به عنوان دبیرخانه جایزه در نظر گرفته شد. همچنین یک نفر به عنوان نیروی اصلی دبیرخانه اجرایی استخدام شد.
در این روش، کتاب ها بر مبنای موضوع جست و جو شدند. فهرست موضوعات با استفاده از کتاب های مورد تایید تکمیل شد.
فراخوان ارسال آثار جایزه، روز 14 بهمن ماه 1400 در خبرگزاری ها منتشر شد.
مرحله اول (بررسی اولیه)
در این مرحله آثاری که به نظر می رسد به لحاظ موضوعی با روایت پیشرفت قرابت دارند، انتخاب شدند. در این مرحله حدود 300 اثر بررسی شده و 120 اثر به مرحله دوم راه یافتند.
مرحله دوم( انتخاب نامزدها)
در این مرحله، تیمی 5 نفره، آثار را مطالعه کرده و بر اساس شاخص های انتخاب آنها را مورد بررسی قرار دادند. در نهایت 41 اثر به مرحله داوری نهایی راه یافتند.
مرحله سوم( داوری نهایی)
41 اثر به این مرحله راه یافتند. هیئت داوران این آثار را ارزیابی و کتاب های برگزیده را از بین آنها انتخاب کردند.
. خروج از خیابان سئول |
. رسم جهاد |
. زنده باد جهاد |
. بزرگ مریخی، کوچک ونوسی |
. محرمانه های اقتصادی ایران |
. راه سوم |
. الف تا ی |
. نماینده تام الاختیار |
. همه پرسی جمهوری اسلامی |
. مربای گل محمدی |
. به اضافه مردم |
. به توان مردم |
. رسول مولتیان |
. بانگ آزادی |
. خانم مربی |
. برخیزید |
. بچه های قرن پانزدهم |
. جنگ جنگ تا پیروزی |
. از سرمای کازان تا شرجی خلیج فارس |
. داستان نانوتافته |
. آرزوهای دست ساز |
. داستان رویانا |
. روایت بی صدا |
. اینجا خط مقدم است |
. امواج اراده ها |
. سطح عمیق |
. داستان نانوتراوا |
. تندتر از عقربه ها حرکت کن |
. سلول های بهاری |
. همه فن حریف |
. ملاقات در فکه |
. خط مقدم |
. جنگ الکترونیک |
. شبیخون به خفاش |
. صبح شام |
. پهباد در دفاع مقدس |
. موشک جواب موشک |
با توجه به برگزاری نخستین جایزه و وجود ابهامات احتمالی در روند داوری، دبیرخانه سعی در انتخاب داورانی داشت که امکان تعامل و همکاری بیشتری با ایشان فراهم باشد. علاوه بر این از آنجا که ارزیابی دقیق کتاب ها با بررسی از جنبه های مختلف امکان پذیر میشد، هیئت داوران با ترکیبی از این افراد تشکیل شد: متخصص حوزه مورد نظر، اهالی قلم، اصحاب رسانه، ناشر و مدیر فرهنگی. با توجه به حجم زیاد آثار در بیشتر حوزه ها، برخی از داوران نتوانستند همراهی خود را تا پایان جایزه ادامه دهند، اما در کل مطالعه آثار توسط داورانی با تخصص های مختلف، به پردامنه تر شدن شبکه فعالان حوزه روایت پیشرفت کمک کرد.
یکی از اهداف جایزه، بررسی و ارزیابی آثار، شناسایی نقاط قوت و ضعف ادبیات روایت پیشرفت و ارائه بازخورد به نویسندگان و ناشران این حوزه بود. بنابراین تلاش بر این بود که داوری به امتیازدهی صرف برای رتبه بندی آثار منتهی نشود و از داوران درخواست شد ضمن امتیاز دادن به آثار بر مبنای شاخص های پیشنهادی دبیرخانه، نقاط قوت و ضعف آثار را به طور تفصیلی بیان کنند. علاوه بر این برای جمع بندی نظر هیئت داوران در هر یک از حوزه ها، جلسه بحث و بررسی مفصلی برگزار شد که در آن هر یکی از داوران نظرات خود را درباره ادبیات روایت پیشرفت و کتاب های حوزه تخصصی داوری به طور مبسوط بیان کردند.
جریان روایت پیشرفت در کشور نوپاست و آثاری که در این رده نگارش و منتشر می شوند نیازمند تشویق و حمایت هستند. روشن است که همه آثار موجود کیفیت یکسانی ندارند. جایزه، یکی از رسالت های خود را قدردانی از آثار با کیفیت، برای بیشتر شدن آثاری مشابه و بهتر از آنها و جلوگیری از انتشار آثار ضعیف در این رده می دانست. انتشار آثار ضعیف، در ردهای که به دلایل مختلف زیر ذره بین نقادان و گاهی بدخواهان برای زمین زدن آن عرصه است، میتواند دستمایه ای برای ضربه زدن به اصل جریان باشد. بنابراین جایزه ضمن دو مرحله پالایش برای ورود آثار به بخش داوری نهایی، سعی کرد با داوری و ارزیابی دقیق، آثار برتر را شناسایی و از نویسندگان آنها تقدیر کند.
در روز اختتامیه به سه اثر برتر در حوزه های حکمرانی، فرهنگی-اجتماعی و دفاعی- امنیتی، چهار اثر برتر در حوزه علمی-فناوری و یک اثر برتر در بخش ادبیات داستانی و رمان تندیس، لوح تقدیر و جایزهای نقدی اهدا شد. همچنین در این دوره از جایزه، با معرفی ناشر و راوی برتر روایت پیشرفت، از آنها تقدیر شد.
مراسم اختتامیه با توجه به شرایط نامساعد کشور در دوره کرونا، بدون حضور مهمان و با همراهی برگزیدگان و مسئولان جایزه، در دو بخش برگزار شد. بخش تقدیر از برگزیده ها و بخش گفت و گو و تبادل نظر با برگزیدگان حوزه های تخصصی.
. زنده باد جهاد |
. رسم جهاد |
. نماینده تام الاختیار |
. به اضافه مردم |
. برخیزید |
. بچه های قرن پانزدهم |
. از سرمای کازان تا شرجی خلیج فارس |
. آرزوهای دست ساز |
. سطح عمیق |
. تندتر از عقربه ها حرکت کن |
. خط مقدم |
. صبح شام |
. ملاقات در فکه |
. اپلای
دکتر حسین بهاروند روای کتاب سلول های بهاری به عنوان راوی برتر و انتشارات الگونگار پیشرفت به عنوان ناشر برتر این دوره معرفی شدند.